De opfok van kalveren is een heel belangrijke taak, waar veel meer komt bij kijken dan men denkt. Zo is niet alleen de juiste voeding van belang maar ook de stiptheid van voederen. Daarnaast is de hygiëne en huisvesting een niet te onderschatten punt. Het is door de combinatie van alle factoren dus ook een heel moeilijke opdracht. Op onze boerderij staat mama in voor de kalveropfok, maar af en toe spring ik bij.

Wanneer een kalf geboren is, wordt het best zo snel mogelijk verhuisd naar de kalverruimte. Dit om verschillende redenen… Ten eerste is het niet de bedoeling dat de koe en haar kalf gehecht raken aan elkaar. De koeien hebben we nodig voor de melk, de kalveren worden samen opgefokt. We laten de moeder meestal wel even het kalf aflikken, wat ze van nature doen. Hoe langer ze bij elkaar blijven, hoe meer ongelukken er kunnen gebeuren, wat een tweede reden is. Ongelukken zowel bij de dieren, als de moeder op het kalf zou stappen of liggen, als bij de boer, wanneer de moeder agressief zou reageren op de boer. Dus wij verplaatsen het kalf meestal binnen het uur naar de kalverruimte. Dit is een derde reden: ze gaan naar een propere en afgeschermde eenlingbox. Proper want de box werd eerder gereinigd, is voorzien van vers stro en is dus vrij van kansen op infecties. Afgeschermd want de box is goed afgesloten van de andere kalveren (al zien ze natuurlijk wel de andere kalfjes) en vrij van tocht of wind. Wanneer het koud weer is, wordt er een warmtelamp boven het kalf gehangen. Meteen na de verhuis wordt de navelstreng van het kalf ontsmet met jodiumtinctuur. UPDATE We gebruiken sinds november 2016 ook kalverbodywarmers.

Vervolgens moet het kalf zo snel mogelijk biestmelk van de moeder (de eerste moedermelk na het afkalven) krijgen, liefst binnen het uur al 2 liter. Dit is trouwens nog een reden waarom het kalf beter snel van bij de moeder wordt gehaald. Wanneer het kalf er namelijk bij blijft, kan hij niet snel genoeg drinken (het duurt een uur voor een kalf kan rechtstaan) en vaak ook niet genoeg qua hoeveelheid. Biestmelk geven gebeurt met een (pap)fles, meerbepaald een Speedy Feeder. Wanneer het kalf nog geen zuigreflex heeft, wordt de biest opgegoten met een sonde. Na 8 uur wordt nog eens 2 liter gegeven en nog eens 8 uur later opnieuw 2 liter.

Er bestaat ook een andere methode, die meer en meer wordt toegepast, ook door ons: sowieso 4 liter biest geven binnen het uur na de geboorte, dus het kalf eerst zo veel laten drinken als hij wil (dit kan 4 liter zijn) en indien hij niet alles op krijgt, de rest eventueel sonderen. Een 12-tal uur later dan nog eens 2 liter. Concreet zou het kalf binnen de 24 uur zo’n 6 liter biest moeten binnen gekregen hebben, al hangt dit ook van de biestkwaliteit af. Biest is heel belangrijk voor het kalf omdat het antistoffen of afweerstoffen aanbrengt die een pasgeboren rund bijna niet heeft. Meer over het belang van biest en de biestkwaliteit die wordt gemeten, vind je hier.

Op de tweede dag krijgt het kalf de tweede biest, dus biest van de tweede melkbeurt. Opnieuw drie keer daags, telkens 1,5 à 2 liter. Ofwel twee keer daags 2,5 à 3 liter. Het beste is hierbij niet in het hok van het kalf te gaan staan om geen infecties binnen te brengen of mee te nemen naar een ander kalf (niet in mest staan).

Vanaf de derde dag krijgen de kalveren een speenemmer om uit te drinken. Nu krijgen ze kunstmelk of poedermelk voorgeschoteld: drie keer daags 1,5 à 2 liter. Ofwel twee keer daags 2,5 à 3 liter. Melkpoeder heeft het grote voordeel dat het optimaal is samengesteld: het voldoet aan de behoefte van het kalf. Het vet- en eiwitgehalte zijn constant, mineralen en vitaminen werden in de juiste mate toegevoegd en ook antistoffen zitten er nog in. Poedermelk kan ook gemakkelijk op de juiste temperatuur van 38 à 40 °C (dus rond de lichaamstemperatuur) worden gegeven. Het bereiden van melkpoeder zie je op onderstaande foto. Om één liter poedermelk te bekomen, is er 850 à 875 ml water nodig met 150 à 125 gram melkpoeder. In de winter is de concentratie melkpoeder best hoger, of wordt er meer melk gegeven, omdat het kalf dan meer nodig heeft om zichzelf te onderhouden én dan nog te kunnen groeien.

Wanneer er bij een kalf tekenen van diarree optreden, moet meteen ingegrepen worden. In de halsmusculatuur (spieren in de hals) wordt 2 ml Emdofluxin ingespoten, een product tegen allerhande ontstekingen, pijn en koorts. Er moet nu eens een maaltijd water met elektrolyten toegediend worden in plaats van kunstmelk. De volgende beurt terug kunstmelk, maar blijven afwisselen met elektrolyten zolang er diarree te zien is. Er bestaan verschillende elektrolytenmixen die kunnen worden gebruikt, op ons bedrijf gebruiken we Diakur Plus en Effydral. Wanneer het kalf er terug door is, mag weer altijd poedermelk gegeven worden.

Na een week krijgen de vaarsjes kalvervlokken (krachtvoer) te eten. Dit krijgen ze, zoals op de foto hierboven rechts te zien, in een zwarte emmer. In het begin is de opname ervan zeer laag aangezien ze dit echt moeten leren eten. Maar eenmaal ze er goed met weg zijn, zijn ze verlekkerd op die vlokjes. De stiertjes krijgen er geen want na 2 weken verlaten zij het bedrijf.

Na 3 weken worden de vaarsjes verhuisd naar een groepshok van 2 tot 5 kalveren (afhankelijk van het hok, er zijn er 3 van maximum 3 en 2 van maximum 5 kalveren, en het aantal kalveren dat kan doorschuiven) dat goed ingestrooid is en tijdig wordt bijgestrooid. Het is belangrijk zeker te wachten tot ze 3 weken oud zijn aangezien jonge kalveren heel gevoelig zijn voor infecties en bij groepshuisvesting verhoogt de infectiedruk aanzienlijk. In deze groepshokken krijgen ze melk in een groepsspeenemmer. De hoeveelheid melk wordt hier opgedreven: drie keer per dag 2 à 2,5 liter of twee keer per dag 3 à 3,5 liter. Zo drinken ze 6 à 7,5 liter melk op hun dag. Daarnaast kunnen ze nu ook water drinken, wat zeker nodig is omdat ze nu naast kalvervlokken ook hooi te eten krijgen.

Wanneer de stiertjes het bedrijf verlaten hebben en wanneer de vaarsjes worden doorgeschoven, moet hun individuele speenemmer en hun eenlingbox worden gereinigd. Bij de speenemmers moet rekening gehouden worden met het feit dat de spenen zowel vanbinnen als vanbuiten moeten worden gereinigd. De spenen leggen we dan in de diepvries om alle bacteriën af te doden tegen het volgende gebruik. De eenlingboxen moeten eerst worden uitgemest: de mest wordt er met de riek uit gehaald en in de bak van de verreiker gedaan. Uitmesten doen mama en ik altijd samen want we hebben naast de eenlingboxen ook de groepshokken uit te mesten, een heel werk. De boxen en de grond worden mooi opgeveegd zodat daarna alles door middel van de hogedrukreiniger kan worden ingeschuimd met een ontvetter. Na een kwartier inweken zal de hogedrukreiniging hierdoor sneller en beter gaan. Alles moet goed worden afgespoten zodat er niets van vuil meer achterblijft. Meteen daarna wordt alles ingeschuimd met het ontsmettingsmiddel Virocid, dat werkzaam is tegen bacteriën, virussen, schimmels en sporen. Nadat alles is opgedroogd, wordt nog ingeschuimd met Kenocox, dat specifiek desinfecteert tegen cryptosporidiose en coccidiose (infectieziekten met diarree als gevolg, veroorzaakt door parasieten). Nu kunnen de eenlingboxen opdrogen en na een paar dagen leegstand opnieuw in gebruik genomen worden.

Vanaf een leeftijd van 6 weken wordt begonnen met het afbouwen van melk: de kalveren krijgen ’s middags geen melk meer. Een week later krijgen ze dan ook ’s morgens geen melk meer en nog een week later krijgen ze ’s avonds geen melk meer: ze worden volledig van de melk gehaald, ze worden gespeend. Na enkele weken zonder melk zijn ze het goed gewoon en worden ze verhuisd naar een andere stal. Intussen zijn ze trouwens onthoornd, wat moet gebeuren voor een leeftijd van twee maand. Wanneer ze verhuisd zijn, worden deze groepshokken uitgemest, wat trouwens elke 2 à 3 weken wordt gedaan. Per groep wordt het hok dus 2 à 3 keer uitgemest. Dit gebeurt op dezelfde manier als bij de eenlingboxen: de mest wordt er dus met de riek uit gehaald en in de bak van de verreiker gedaan. Gewoon uitmesten is hier voldoende, indien nodig (ziek dier, te vuil) wordt het groepshok ook uitgespoten met de hogedrukreiniger, dit is zo’n 2 à 3 keer op het jaar.

UPDATE: Een volledig overzicht van de groei van een kalf naar een koe schreef ik uit in van kalf tot koe op twee jaar.