Op een boerderij is het werk nooit gedaan, er is altijd wel iets dat moet gebeuren. Ook van ziekten en ongelukken kan je dat zeggen: wanneer je denkt dat je zowat alles wel eens gehad hebt, dan valt er weer iets uitzonderlijks voor. De afgelopen jaren konden jullie zo al mee ervaren wat we hier op ons melkveebedrijf hebben meegemaakt: een koe die melkzuigt bij een koe, een koe die stikt tijdens het opeten van de nageboorte van haar kalf, een misvormd geaborteerd kalf door het Schmallenbergvirus, een eenzijdige aangezichtsverlamming bij een koe door listeriose, mycotoxinen in de maïs met ernstige gevolgen voor de koeien… Ook nu ging het, zoals in vele van de voorgenoemde gevallen, om leven en dood. Om een koe te redden moest een bloedtransfusie worden uitgevoerd. Dit wil zeggen: van een koe bloed afnemen om het aan een andere te geven. Lees het volledige verhaal en hoe dat allemaal mogelijk is, verder in dit wist-je-bericht.

Het begon allemaal toen we de koeien gingen verzamelen om ze te melken… Ik liep nog maar tussen de eerste ligboxen en ik zag het al, je kon er ook niet naast kijken: bloed, bloed, bloed… Het spoot er gewoon uit, uit de speen van koe Louise – een naam die de nichtjes kozen, naar het liedje van Gers Pardoel. Eerstekalfskoe, slechts enkele weken gekalfd maar al vlot 34 liter melk per dag, een topper ja. Maar nu zag het er niet goed uit. Er had hoogstwaarschijnlijk even eerder een andere koe op haar speen gestaan en daardoor was die helemaal verscheurd. Snel de veearts gebeld en de speen al met een rekker afgebonden. Toen stopte het bloeden, eindelijk, maar het was daarmee nog niet gedaan.

Toen Jeroen van DAP ’t Perlinck er was, zei hij dat de speen niet meer gered kon worden en dat de beste optie amputatie was. Een speen afzetten wordt nog gedaan en levert meestal geen problemen op. Het is alleen belangrijk dat de speen bovenaan tegen de uier wordt toegeklemd om zo de bloedtoevoer te doen stoppen. Pas daarna kan ze worden afgenepen met diezelfde tang. Zo gezegd, zo gedaan…

Na een goeie 5 minuten de speen te hebben toegeklemd, trok Jeroen ze er met die tang af. Meteen spoot het bloed er terug uit! De veearts begreep het niet goed, misschien dat het wat bloederige melk was – want het gat van het melkkanaal blijft wel open. Maar na enkele tientallen seconden kon het dat toch niet zijn… Het bloed bleef maar komen. De veearts besloot het gat toe te naaien want ze zou te veel bloed gaan verloren hebben. Dit was natuurlijk niet evident want het bloed liep er nog altijd uit – ik denk dat het intussen duidelijk is dat dit een heel bloederige bedoening was?

Toch wel zo’n 15 liter bloed moet ze intussen kwijt geweest zijn – van zo’n 50 à 60 liter bloed dat een volwassen koe in zich heeft – als ze al niet meer verloren was… Ze begon veel sneller te ademen, haar hartslag ging omhoog, haar oren werden koud… Het zal toch geen waar zijn zeker? Louise viel neer. Ze was veel te veel bloed kwijt. Het lukte de veearts nu om het gat volledig toe te naaien en het bloeden stopte. Maar was het al niet te laat?

De dierenarts vloekte, de tranen kwamen mij in de ogen… Wat nu? Het ging door mijn hoofd: kan zij geen bloed toegediend krijgen? Maar ik wist niet of het kon, bij de mens ja, maar bij koeien? Ik had er allesinds nog nooit van gehoord. Jeroen vertelde dat het inderdaad kon: bloed aftappen bij een gezonde koe om het dan aan de ongelukkige koe te geven. Maar hij moest kijken of hij nog enkele grammen natriumcitraat bij zich had om het bij het afgetapte bloed te doen zodat het niet meteen zou stollen. Gelukkig, hij had het in zijn wagen liggen. Aan de slag dan maar want de tijd tikte.

Als bloeddonor kozen we voor koe Florina, de oudste koe van de stal en onlangs betovergrootmoeder geworden. Koeien hebben wel verschillende bloedgroepen maar het is maar uitzonderlijk dat ze niet matchen. Transfusieproblemen komen dus meestal niet voor. We deden Florina een touw om en bonden haar strak vast in het voederhek. In haar nek werd een plekje geschoren en steriel gemaakt. Met een grote catheter ging de veearts in de slagader. Ik ving het bloed op in een steriel gemaakte emmer, met dat poederig natriumcitraat in. Ik moest terwijl het bloed er in liep wat schudden met de emmer zodat het allemaal goed mengde. We tapten een goeie 5 liter bloed af, wat een gezonde koe wel makkelijk kan missen en genoeg is om een patiënt te redden.

Tegen dit allemaal gedaan was, waren we uiteindelijk wel al een klein half uur verder. Louise was nog steeds in dezelfde belabberde toestand. Maar de redding was nabij: we waren er met het bloed. Er werd een grote naald in haar nek geplaatst, met een darmpje aan en daarop een trechtertje met verbandgaas. Het bloed goten we met een liter beetje bij beetje in de trechter met gaas, zo werd het dus nog gefilterd, om zo proper mogelijk te werken. Het duurde nog even maar na enkele liters bloed verbeterde haar toestand stilletjes aan. Het was eigenlijk echt indrukwekkend om dat te zien gebeuren. Enkele ogenblikken eerder zagen we haar nog neervallen, nu was ze er terug aan het doorkomen! Na de goeie 5 liter was haar ademhaling rustiger, werd haar hartslag trager en werden haar oren warmer. De veearts en onze job zat er op, we konden ze alleen maar rustig laten op krachten komen. Na een half uur stond ze uiteindelijk zelf recht! Eind goed, al goed.

Eind goed, al goed? Jammer genoeg was het niet zo… Doordat haar wonde van de geamputeerde speen was toegenaaid, kon de melk er nu niet meer uit. Daardoor kwam er een ontsteking in dat kwartier van haar uier. Ze werd ziek. Deze uierontsteking behandelen konden we niet lokaal want we konden nergens onze tube antibiotica in de speen spuiten want deze speen was er niet meer. Na al die moeite en na haar redding, konden we niets anders doen dan toch afscheid nemen van haar. Dat was enorm hard. Maar zo gaat het op de boerderij en in het leven: sommigen halen het, anderen niet. We hebben ons best gedaan, meer konden we niet doen. We zijn een ervaring rijker en kunnen alleen maar van deze situatie leren. Ik heb weer veel geleerd en dat boeit me ook in de melkveehouderij: je leert altijd wel nog iets bij.

Al moet ik eerlijk wel zeggen dat ik soms toch ook vind dat het genoeg is, dat het soms te veel is: wat er allemaal kan gebeuren en wat we allemaal niet moeten kunnen als boer. Maar alles evolueert, goede en slechte dingen… We doen ons best om de uitdagingen te blijven aangaan. Voor de dieren, voor de landbouwstiel, omdat het onze passie en ons leven is.

Tijdens deze hectische avond had ik uiteraard geen tijd én zin om foto’s te maken. Ik vond online op een website van een dierenartsenpraktijk wel een artikel met een gelijkaardig verhaal en daar zijn enkele foto’s terug te vinden.