Dit voorjaar is CKCert (Centrum voor Kwaliteitscontrole en Certificatie) op ons bedrijf langs geweest voor een gecombineerde audit van IKM, Codiplan en Vegaplan. Dat zijn verschillende lastenboeken die moeten nageleefd worden. Het is sinds begin maart dat CKCert ook de IKM-audit mag uitvoeren en zo kan alles nu gecombineerd gebeuren. Op deze manier is het makkelijker voor iedereen aangezien de lastenboeken vaak overlappen. Verder in dit bericht geef ik meer uitleg over de inhoud van deze lastenboeken.

---

IKM staat voor Integrale Kwaliteitszorg Melk

Dit lastenboek moet worden nageleefd door alle melkveehouders. Het bevat meer dan honderd punten die onderverdeeld worden in vijf categorieën: dierengezondheid, dierenwelzijn, melkwinning, reiniging en milieu. Het IKM-certificaat waarborgt dus de goede landbouwpraktijk op melkveebedrijven. Hieronder ga ik verder in op die vijf categorieën. Het volledige lastenboek is online te raadplegen via deze link.

De categorie dierengezondheid is breed: het gaat van ruime preventieve maatregelen tot gerichte ziektebestrijding. Alles om de gezondheid van de koeien te bevorderen. Ik geef enkele voorbeelden, al voeg ik bepaalde punten hier nu wel samen om het korter te houden:

• Er moet een correcte identificatie en registratie gebeuren van alle dieren. Hierover kan ik nog veel meer zeggen maar ik schreef er eerder al over, dat bericht vind je hier.
• Het contract met de bedrijfsdierenarts en plaatsvervangende bedrijfsdierenarts is ondertekend en aanwezig op het bedrijf. Er is dus een vaste dierenarts die wordt gecontacteerd indien nodig en hij moet ook het bedrijf goed opvolgen. Hij moet het geneesmiddelengebruik om de twee maand nazien. Om de vier maand moet hij een bezoekrapport in het kader van bedrijfsbegeleiding opstellen.
• Toedienings- en verschaffingsdocumenten van geneesmiddelen moeten chronologisch bewaard worden en dit voor vijf jaar lang. Alle geneesmiddelen die worden toegediend, moeten per dier beschreven staan. Geneesmiddelen moeten in originele verpakking en met sticker van dierenarts en lotnummer bewaard worden, buiten bereik van de dieren en buiten eigen woning.
• Behandelde of droogstaande dieren moeten duidelijk gemerkt of aangegeven worden in melkmachine. Hun melk moet na het naleven van de wachttijd gecontroleerd worden met een kiemgroeiremmende test, waarvan het resultaat wordt opgeslagen en vijf jaar bewaard.
• Het bedrijf moet minstens een I2 statuut hebben: dit is een IBR-statuut. Voor paratbc mag men meedoen aan het bestrijdingsprogramma en indien niet moet men een attest ondertekenen dat men op de symptomen let en meldt indien nodig. In december vorig jaar schreef ik nog over deze ziekten en hun programma’s.

Dierenwelzijn omvat punten betreffende de huisvesting, de voeding en de verzorging van de dieren. Enkele voorbeelden hiervan:

• De inrichting van de stal mag geen gevaar inhouden en moet ruim genoeg zijn voor de dieren. De verlichting en verluchting moet goed zijn. Ik schreef heel wat berichten over onze melkveestal en daar kwamen deze punten ook aan bod.
• Er moet genoeg vers water en voeder ter beschikking zijn en deze plaatsen moeten goed bereikbaar zijn. Drinkbakken worden regelmatig gereinigd en voerresten worden regelmatig verwijderd. Over voederen en drinken schreef ik ook eerder.
• Alle water dat als drinkwater wordt gebruikt, moet om de twee jaar geanalyseerd worden en deze analyse wordt vijf jaar bewaard.
• Aangekochte meng- of krachtvoeders moet komen van GMP-erkende firma’s (Good Manufacturing Practice). Het voeder moet te identificeren zijn en de etiketten moeten vijf jaar bewaard worden.
• Teeltfiches van alle teelten met alle behandelingen worden bijgehouden en vijf jaar bewaard. Dat geldt ook voor etiketten van zaden en dergelijke.
• Het spuittoestel wordt om de drie jaar gekeurd en de landbouwer is in het bezit van een fytolicentie. De gewasbeschermingsmiddelen correct gebruiken en opslaan in het fytolokaal, dat ook voldoet aan meerdere eisen.
• De koeien en vooral hun uiers worden geschoren. Bij ons gebeurt dit twee keer per jaar. De klauwen worden regelmatig verzorgd. Bij ons wordt elke koe sowieso één keer per jaar opgenomen in de klauwverzorgingsbox.
• Onthoornen van dieren gebeurt op de correcte wijze. Hoe dit precies te werk gaat, beschreef ik eerder.

Bij melkwinning gaat het om alles dat gebeurt rond het melken: van hygiënische omgeving en werkmethode tot goed functionerende melkinstallatie en koeltank. Hier volgt ook een opsomming:

• De melk voldoet aan de correcte samenstelling en kwaliteit. Ik schreef eerder een bericht over de kwaliteitsbepaling van melk bij elke ophaling.
• De melkers dragen propere en aangepaste melkkleding. De voorbehandeling van de uier voor het melken dient op een correcte en hygiënische wijze te gebeuren. Bij m’n blogbericht over melken komt dit aan bod.
• De melkinstallatie wordt om het jaar gecontroleerd en uitgemeten. Het meet- en adviesrapport moet bewaard worden.
• Elke melkbeurt wordt een nieuwe filter geplaatst in de melkmachine.
• De melkkoeltank wordt om de twee jaar gecontroleerd en uitgemeten. Het meet- en adviesrapport moet bewaard worden.
• De melkkoeltank is uitgerust met een afleesbare thermometer. De temperatuur van de melk moet gekoeld blijven tussen de 1 en 4 °C. De melk wordt om de 15 min zo’n 2 min gemengd.
• Het melklokaal moet goed verlicht en verlucht zijn. Het lokaal en de melkwinningsapparatuur zijn gemakkelijk te reinigen en zijn proper.
• Het tanklokaal is afgesloten van het melklokaal en de melkveestal. Deuren mogen maar moeten zo veel mogelijk gesloten zijn. Ramen moeten voorzien zijn van muskietennet. Er is een wasbak aanwezig in het lokaal, met zeep en handdoek.

De reiniging van de melkveestal, de melkinstallatie, de koeltank, het melk- en tanklokaal moeten doeltreffend gebeuren. Een proper bedrijf is nodig om een goede diergezondheid te bekomen alsook om kwaliteitsvolle en veilige melk te produceren. Enkele voorbeelden:

• De melkveestal wordt proper gehouden zodat de uiers en de spenen van de koeien proper blijven. Ligbedden worden tweemaal daags ontdaan van mest en droog gemaakt.
• Het melklokaal is proper en gemakkelijk te reinigen. De wanden dienen betegeld of gecoat te zijn. Na elke melkbeurt moet het lokaal gereinigd worden.
• Ook het tanklokaal moet proper en makkelijk te reinigen zijn.
• Tegen insecten en ongedierte dienen gepaste voorzorgsmaatregelen genomen te worden.
• Reinigings- en ontsmettingsmiddelen, bestrijdingsproducten en dergelijke dienen in een afzonderlijk lokaal bewaard te worden.
• Reinigings- en ontsmettingsmiddelen zijn erkende producten. Facturen worden vijf jaar bewaard.
• Na elke melkbeurt wordt de melkmachine gereinigd, na elke tankophaling wordt de tank gereinigd. De temperatuur bij de reiniging dient minstens 40 °C te zijn. Er moet telkens een nareiniging plaatsvinden met water dat voldoet aan de normen. Er dient een wateranalyse te gebeuren om de twee jaar.

Een melkveebedrijf moet de mogelijke invloed op het milieu minimaliseren. Aan volgende punten moet voldaan worden:

• Het bedrijf beschikt over een reglementaire milieuvergunning.
• De mestwetgeving wordt nageleefd.
• Eigen waterwinning en -bevoorrading is wettelijk geregistreerd.

---

Codiplan

Dit lastenboek moet worden nageleefd door veehouders. Het bestaat uit de vereisten die in de sectorgids voor de Primaire Dierlijke Productie (G-040 module C) staan, deze vallen onder de bevoegdheid van het FAVV. Alsook komen hier nog zo’n 16 vereisten bij. Deze worden allemaal gecontroleerd tijdens de audit van de G-040. Omdat vele van de vereisten voorkomen in het IKM-lastenboek, zal ik deze hier niet opsommen. Alles omtrent Codiplan is terug te vinden op deze website.

---

Vegaplan

Dit is een lastenboek dat de kwaliteit van plantaardige producten verzekert. Het bestaat uit de vereisten die in de sectorgids voor de Primaire Plantaardige Productie (G-040 module A of B) staan, dit zijn dus de eisen van het FAVV. Alsook maatregelen uit de randvoorwaarden (die ik uitlegde bij een bericht over erosiemaatregelen), eisen in verband met Integrated Pest Management (IPM) en verwachtingen betreffende duurzame ontwikkeling. Via één audit, deze van Vegaplan, zal de landbouwer dus moeten voldoen aan de verwachtingen van verschillende instanties.

Vegaplan bestaat uit tientallen vereisten, die wel van verschillend belang zijn: niveau 1 moet in orde zijn, niveau 2 moet voor minstens 70 % in orde zijn en niveau 3 zijn aanbevelingen. De tientallen vereisten worden onderverdeeld in zeven categorieën: bedrijf en gebouwen; machines, apparatuur en gereedschappen die in contact komen met product voor oogst en na-oogst behandeling; bedrijfsleider, personeel en derden; teelttechniek en naoogstbehandeling; schadelijke organismen; registratie; meldingsplicht. Op de website van Vegaplan kan men de checklist opvragen in een Excel bestand. Op deze manier kan men aanduiden welke teelten men heeft, zodanig dat de checklist wordt aangepast met de regels waaraan het specifieke bedrijf moet voldoen.